• Değişen nevuslara sahip olmak
  • Asimetri: Nevusta asimetri gelişmesi
  • Sınır düzensizliği : Nevusun dış kenarlarının girintili çıkıntılı hal alması
  • Renk değişikliği : Nevusun renginin siyah kahverengi, mavi, kırmızı renge dönüşesi veya etrafında beyaz renk değişiklikleri göstermesi,
  • Çapı: Nevusun en uzun çapının 6 mm’den daha fazla olması
  • Yüksekliği: Nevusun normal cilt seviyesinden kabarması veya yükselmesi
• Xeroderma pigmentosum hastalığı
• Familial atypical mole melanoma syndrome (FAMM)
• Çok fazla yaygın nevüslere sahip olmak
• Atipik (veya dysplastic) nevüslere sahip olmak
• Dev konjenital nevüse sahip olmak
• Daha önce bir başka melanoma sahip olmak
• Vücudunda erişkin veya çocukluğundan itibaren çilleri olmak
• İmmunosuppression tedavisi altında olmak
• Güneşe hassas fenotip deriye sahip olmak
• Güneşe fazla maruz kalmak
• Birinci derece yakınlarında melanoma teşhisi olması (FAMM sendromu hariç) .

Malign melanom hastalarının % 5 ile 10’unda ailesinde bir başka kişide aynı hastalık vardır. Ailesinde malign melanom olan kişilerin diğer normal insanlara göre 2.2 kez daha fazla oranda malign melanoma yakalanma riski taşırlar.

Mavi gözlü, açık veya kırmızı renkli saç ve ten rengi soluk olan kişilerin malign melanoma yakalanma riski diğerlerine göre daha yüksektir. Saç rengi, göz renginden daha önemli bir risk faktörüdür.

Değişen veya değişiklik gösteren bir nevüs melanoma için en önemli risk faktörüdür. Mevcut nevusun boyutunda, şeklinde ve renginde değişme, kanama veya kaşıntının başlaması malign melanom hastalarının % 80’inde vardır.

Malign melanom olguları en sık ciltten köken alsa da gözde retinadan, ağız ve genital mukozasından, kalın barsaktan ve tırnak yatağından da köken alabilir.

1. En önemli belirleyici faktör tümörün kalınlığıdır. Tümör kalınlığı (deri altına doğru uzanma miktarı, invazyon derecesi) arttıkça tümörün uzak metastaz yapma riski artar, beklenen yaşam süresi azalır.
   1. Derinlik 1.0 mm’den az ise 5 yıllık yaşam şansı %91 (ülserasyon yok ise %95)
   2. Derinlik 1.01-2.0 arası ise 5 yıllık yaşam şansı %77 (ülserasyon yok ise %89)
   3. Derinlik 2.01-4.0 arası ise 5 yıllık yaşam şansı %63 (ülserasyon yok ise %79)
   4. Derinlik 4.0 mm’den çok ise 5 yıllık yaşam şansı %45 (ülserasyon yok ise %67)
2. Lezyonda ülserasyon olup olmaması
3. Makroskopik oalrak metastaz olan lenf nodu olup olmaması, var ise sayısı
   1. Lenf nodu yok ise yukarıdaki istatistikler geçerlidir
   2. Lenf nodu sayısı 1 ise 5 yıllık yaşam şansı %52 (ülserasyon yok ise %69)
   3. Lenf nodu sayısı 2-3 ise 5 yıllık yaşam şansı %50 (ülserasyon yok ise %63)
   4. Lenf nodu sayısı 4’den fazla ise 5 yıllık yaşam şansı %37 (ülserasyon yok ise %27)
4. Cinsiyet (kadınlar erkeklere oranla daha iyi klinik seyir gösterir.)
5. Tümörün lokalizasyonu (Kol ve bacaklar gövde, baş-boyun bölgesine göre daha iyi klinik seyire sahiptir.)
6. Tümörün vaskülerizasyonu arttıkça ve lenfovasküler invazyon miktarı arttıkça klinik seyir kötüleşir.
7. Mikrosetelite (uydu) lezyonların varlığında klinik seyir kötüleşir.
8. Tümör hücrelerinin bölünme hızı (mitotik rate) arttıkça klinik seyir kötüleşir.
9. Tümörde regresyon (gerileme) bulgularının olması klinik seyrin daha iyi olacağının belirtisidir.
10. Tumor-infiltrating lymphocytes olması vücudun bağışıklık sistemi yoluyla tümör ile mücadele ettiğinin bulgusudur.
11. BRAF mutasyonu: Bu mutasyonun olması hastalığın daha yavaş ilerleyeceğinin bulgusudur.
12. Uzak metastaz olması klinik seyrin kötü olacağının belirtisidir.
13. LDH seviyesinin artması klinik seyrin kötü olacağının belirtisidir.

Risk hesaplaması http://www.cancer.gov/melanomarisktool/default.aspx sayfasından yapılabilmektedir.

Kesin tanı için biyopsi yapılarak mikroskobik inceleme yapılması şarttır. Hatta malign melanoma özel boyalar ile (immunhistokimyasal boyamalar ile) hücrelerin melanosit kaynaklı olduğu ispatlanmalıdır. Bu aşamadan sonra PET-BT denilen görüntüme yöntemi kullanılarak cerrahi öncesi malign melanomun vücuttaki yaygınlığı araştırılabilir.

Bilinen tek tedavi edici tedavi yöntemi cerrahidir. Cerrahi dışındaki tüm yöntemler cerrahiyi tamamlayıcı olarak ve beklenen yaşam süresini uzatmak için kullanılabilir, tek başlarına tedavi edici değillerdir.

• Kemoterapi (sistemik veya izole ekstremite perfüzyonu)
• Biyolojik tedavi veya immunoterapi (Interferon, interlökin-2, TNF, ipilimumab)
• Bölgesel izole hipertermik perfüzyon
• Radyoterapi
• Hedeflenmiş tedavi
  • Sinyal kesici tedaviler (signal transduction inhibitory thrapy)
    • Vemurafenib
    • Dabrafenib
    • Trametinib
  • Onkolitik virüs tedavisi
  • Monoklonal antikor tedavisi
    • İpilimumab
    • Pembrolizumab
  • Angiogenez (Damarlanma) inhibitörleri

1. Primer Odağın Cerrahi Tedavisi: Primer lezyonun ne kadarlık bir güvenlik sınırı ile (sağlam deri ile) çıkartılacağına lezyonun derinliğine göre karar verilir.
   1. In-situ (Bazal membranı geçmemiş lezyon): 0.5 mm güvenlik sınırı
   2. 1 mm’den az derinlik: 1 cm güvenlik sınırı
   3. 1-2 mm arası derinlik: 1-2 cm güvenlik sınırı
   4. 2-4 mm arası derinlik: 2 cm güvenlik sınırı
   5. 4 mm üzeri derinlik: 2 cm güvenlik sınırı
2. Sentinel Lenf Nodu biyopsisi: Malign melanom çabuk yayılabilen bir kanserdir ve erken dönemde yayıldığı yeri bulup onu çıkartmak çok önemlidir. İlk yayılabileceği yerlerden biri lenf bezeleridir. Şüphe duyulan durumlarda lenf nodlarında tümör olup olmadığının kesin olarak anlaşılabilmesi için sentinel lenf nodu biyopsisi yapmak gerekir. İşlemden önce tümörün olduğu bölgeye radyoaktif madde verip gama kamera ile görüntüleme yapılması sonrası (lymphatic mapping) ameliyathanede radyoaktivite sayan cihaz ile lezyondan gelen lenf akımını ilk süzen (tümör yayılıyor ise tümör hücrelerinin ilk tutulum göstereceği) lenf noduna biyopsi yapılmasına sentinel lenf nodu biyopsisi denir. Eğer bu lenf nodunda tümör yoksa tümörün henüz buraya yayılmadığı düşünülebilir ve diğer lenf nodlarını çıkartmaya gerek kalmaz. Ancak pozitif sonuç gelir ise o zaman kalan tüm lenf nodları alınır ve daha ileri tedavi işlemlerine erken dönemde başlanılabilir.
3. Bölgesel Lenf nodu Cerrahisi: Eğer tümör lenf bezesine atlamış ise muayenede bu bezeler (lenf nodları) elle hissedilebilir. Bazen tek bir bez tutulmuş olabileceği gibi bazen bir kaç komşu beze aynı anda ya da ardı ardına atlamış olabilir. Bu durumda yapılacak işlem o bölgedeki tüm lenf bezelerinin grup olarak çıkarılmasıdır. Bu işleme lenf nodu diseksiyonu denir. Bu işlem hastalığın tedavisi kadar evrelendirilmesi ve sonraki tedavi seçeneklerine karar verilmesi için de gerekli olan bir işlemdir.

Uzak metastazların rezeksiyonu: Eğer tümör vücudun diğer bölgelerine atlamış ise buna uzak metastaz adı verilir ve bulunduğu yere göre yeni tedavi stratejisi belirlenir. Uzak metastazların olabildiğince cerrahi olarak çıkartılmasının hastanın beklenen yaşam süresini uzattığı gösterilmiştir.